De nieuwe binnentuin helpt de cliënten van zorginstelling PZ Sint-Alexius bij hun genezingsproces én versterkt het landschap in Grimbergen. De tuin werd gerealiseerd door Regionaal Landschap Brabantse Kouters (RLBK) met subsidies van het Agentschap voor Natuur en Bos.

Een bankje verwelkomt de bezoekers. In deze stiltetuin moet namelijk niets. - credit Theo De Vos

 Een robuuste, aards aanvoelende bank met kabbelend water verwelkomt bezoekers in de nieuwe stiltetuin. ‘Ont-moet-tuin’ staat er frontaal in gegraveerd. In deze stiltetuin moet namelijk niets; hij biedt vooral kansen tot ontmoeten. Bovenop dit houten waterelement liggen twee steentjes, ze veranderen regelmatig van plek en vaak ligt er een bloempje in geklemd, met de voetjes in het water. ‘Als het verslenst is, halen we het bloemetje weg. Maar de steentjes laten we liggen, ze mogen deze tuin net gebruiken’, legt tuin- en asinotherapeute Leen Larminier uit. Psychomotorisch therapeut Fanny Peeters vult aan: ‘De vele geuren, de kleurrijke planten, de kruidenweide, het kabbelende water, … Door de natuur volop te beleven en zintuigen te laten gebruiken, halen we onze cliënten uit hun gedachtenstroom. De stiltetuin brengt hen terug naar het hier en nu.’

Het Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Alexius heeft een jarenlange traditie met tuintherapie. Cliënten werken er in de moestuin, beheren de bloemenweide, verzorgen en wandelen met de ezels (asinotherapie) of genieten gewoon van het buiten zijn. ‘Studies tonen aan dat tijd doorbrengen in de natuur stress kan verminderen, angst en depressieve symptomen kan verlichten, en het algehele welzijn kan verbeteren’, bevestigt directeur Bart Goossens.

De kruidenrijke borders vol kleuren en geuren nodigen uit om de zintuigen volop te gebruiken. - credit Theo De Vos

In 2010 kruisten de wegen van Regionaal Landschap Brabantse Kouters en Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Alexius voor het eerst. Het honderd jaar oude landschapspark had nood aan een nieuwe structuur. Het ziekenhuis liet zich begeleiden door RLBK om via een globale herinrichting niet alleen de parktuin te laten herleven, maar deze ook te laten aansluiten op het omgevende landschap met prachtige vergezicht op de kouters en Grimbergse basiliek. Hagen en houtkanten werden aangeplant. Later volgden nog een bloemenweide, een hoogstamboomgaard en ingrepen aan de knotbomen en de mooie dreef van inlandse eik.

‘Allemaal ingrepen die de aansluiting van het domein op de omliggende Potaardekouter en de Maalbeekvallei in haar geheel versterken. De ingrepen sluiten mooi aan bij de landschapsvisie van het Strategisch Project Groene Noordrand’, legt landschapsontwerper Wim Solie van Regionaal Landschap Brabantse Kouters uit.
 
De projectoproep Natuur-in-je-Buurt met focus Zorg creëerde extra kansen om het landschap en de natuur nog dichter naar de gebruikers en cliënten van de zorginstelling te brengen. De jarenlange samenwerking, de bestaande visie voor de ruime omgeving én de parktuin van het ziekenhuis waren sterke elementen in het aanvraagdossier voor het Agentschap voor Natuur en Bos dat 47.407,50 euro subsidies gaf. Natuur heeft niet alleen een positief effect op de geestelijke gezondheid, maar zorgt ook voor verkoeling en een verhoging van de biodiversiteit op de site. Dankzij het publiek karakter kan iedereen van deze plek genieten.
 
De impact van de stiltetuin is vele malen groter dan haar oppervlakte. ‘Iedereen verdient een plekje natuur dichtbij’, vertelt gedeputeerde van leefmilieu Bart Nevens. ‘Een plek om tot rust te komen. De provincie Vlaams-Brabant ondersteunt Regionaal Landschap Brabantse Kouters via een zesjarige samenwerkingsovereenkomst om o.a. dergelijke doelgroepgerichte projecten te realiseren. Van ontwerp tot oplevering begeleiden ze het hele traject. De sterkte is daarbij dat vanaf het eerste idee en ontwerp ook het verhogen van de biodiversiteit voorop staat.’

Medewerkers, partners en patiënten ontdekken de Stiltetuin tijdens het persmoment. (1) - credit RLBK

De feestelijke hapjes die vandaag geserveerd worden, zijn mede gemaakt door de cliënten. Een knipoog naar het participatief traject dat liep met de cliënten. ‘Gebruikers bevragen en betrekken bij een project en hun ideeën vertalen naar een ontwerp dat het landschap versterkt, is dan ook één van de sterktes van Regionaal Landschap Brabantse Kouters’, concludeert RLBK-bestuurder Karlijne Van Bree trots.

En vanaf nu mag iedereen volop genieten. Elke leefgroep tikt symbolisch op de gerestaureerde oude kapelklok, smult van de hapjes, leest de inspirerende quotes of kijkt gewoon even rond. Er wordt aan de planten gevoeld en geroken. Iedereen is even hier en nu.